Για μια κριτική στον σύγχρονο τουρισμό
Εισαγωγικό σημείωμα στην εκδήλωση:
Για μια κριτική στον σύγχρονο τουρισμό
Βρισκόμαστε εδώ, με αφορμή την έκδοση του 4ου τεύχους του Kaboom.
Αυτό, ενώ αρχικά είχε τη μορφή ηλεκτρονικού περιοδικού, τα τελευταία 2 χρόνια εκδίδεται και σε έντυπη μορφή. Η ύλη του περιοδικού ξεκίνησε με πιο χαλαρή δομή, ενώ από το 2ο τεύχος οργανώθηκε εστιάζοντας σε συγκεκριμένες θεματικές.
Αρχικά, στο 2ο τεύχος, ήταν το ίντερνετ, έπειτα στο 3ο η γραφειοκρατία και το σύγχρονο μάνατζμεντ. Συνεχίζοντας στην ίδια λογική, το 4ο τεύχος οργανώνεται, με τη σειρά του, γύρω από δύο θεματικές: μία κριτική ματιά στις σύγχρονες μορφές τουρισμού και στον Μάη του ’68. Στη σημερινή εκδήλωση θα εστιάσουμε στην πρώτη θεματική, δηλαδή στις σύγχρονες μορφές τουρισμού και θα αποπειραθεί μία κριτική προσέγγισή τους.
Μιλώντας για τον τουρισμό σήμερα, στην πραγματικότητα μιλάμε για έναν από τους δύο τρόπους μετακίνησης των ανθρώπων σε παγκόσμια κλίμακα. Ο πρώτος συνίσταται, φυσικά, στις μεταναστευτικού, αλλά και προσφυγικού τύπου μετακινήσεις πληθυσμών. Ο δεύτερος συνίσταται σε μία συνεχή μετακίνηση ανθρώπων, στο πλαίσιο της παγκόσμιας βιομηχανίας του τουρισμού. Όσο κι αν ο πρώτος έχει αναλυθεί και συνεχίζει να αναλύεται σε βάθος, και από πολλές πλευρές, νομίζουμε ότι ο δεύτερος, δηλαδή το φαινόμενο του τουρισμού, δεν γνωρίζει μια κριτική ανάλογης βαρύτητας, ειδικά στις πιο σύγχρονες μορφές του.
Τα κείμενα που συγκροτούν το αφιέρωμα στο παρόν τεύχος, συνεισφέρουν ακριβώς σε μία τέτοια κριτική. Κι αυτό γιατί επιλέγουν να δώσουν έμφαση σε εκδοχές του τουριστικού φαινομένου που βρίσκονται πέρα από τον γνωστό σε όλους μας μαζικό, τυποποιημένο, βιομηχανικό τουρισμό. Αυτό που επιχειρείται να αναδειχθεί ως πολιτικό διακύβευμα είναι η διαδικασία της τουριστικοποίησης, μετά το γνωστό πακέτο «ήλιος και θάλασσα».
Εν προκειμένω, μιλάμε για μορφές θεματικού τουρισμού που βασίζονται στη διαφορά, προωθούν την ιδιαιτερότητα και πωλούν την αυθεντικότητα. Μερικές από αυτές είναι ο πολιτισμικός τουρισμός, όπου το βασικό προϊόν του είναι το λεγόμενο «απόθεμα» της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ο θρησκευτικός-προσκυνηματικός τουρισμός, όπου τα μοναστήρια και η διαδικασία του προσκυνήματος μετατρέπονται σε τουριστικό προϊόν, ο αναρριχητικός-αθλητικός τουρισμός κ.α. Σημαντική διάσταση τους αποτελεί η οργάνωση και λειτουργία τους μέσα από την χρήση νέων ψηφιακών μέσων, όπως το aibnb, homeaway, tripadvisor κ.α.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι όλες αυτές οι μορφές, δεν αντιπαραβάλλονται προς τον γνωστό, παλιό, κακό, βιομηχανικό τουρισμό all inclusive, αλλά λειτουργούν σε μία συμπληρωματική, συμβιωτική σχέση μαζί του. Δηλαδή, παλιές και νέες μορφές τουρισμού˙ all included.
Τα άρθρα του αφιερώματος πραγματοποιούν μία μετατόπιση ως προς τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε κριτικά τον τουρισμό. Δεν περιορίζονται στην οικονομική διάσταση ή την εργασιακή-συνδικαλιστική πλευρά του φαινομένου, αλλά επιδιώκουν να υπογραμμίσουν την κοινωνική και ανθρωπολογική πλευρά του : πώς αλλάζει ο τουρισμός όλους εμάς που εμπλεκόμαστε με αυτόν; Πώς αλλάζει τους τόπους; Τους χρόνους; Τους τρόπους; Τη μνήμη και τα βιώματά μας;
Από τη δική μας σκοπιά, ως ομάδα αυτομόρφωσης, επιδιώκοντας να κατανοήσουμε κριτικά την πραγματικότητα που μας περιβάλλει, βρήκαμε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την προσπάθεια των παιδιών να μετατρέψουν σε ζήτημα προς συζήτηση, ειδικότερα αυτές τις μορφές του τουρισμού.
Τέλος, η κριτική αυτή προσέγγιση των νέων μορφών τουρισμού, εξαιτίας και του δομικού χαρακτήρα του φαινομένου σε χώρες όπως η ελλάδα, ίσως μπορέσει να συνεισφέρει σε μία καλύτερη κατανόηση του ευρύτερου πολιτικού μας παρόντος.
Για να συζητήσουμε, και να αναρωτηθούμε από κοινού πάνω σε όλα αυτά, έχουμε μαζί μας 2 από τους συγγραφείς των σχετικών άρθρων του αφιερώματος, αλλά και μέλη της ομάδας του Kaboom, τον Γιάννη Κτενά και τον Δημήτρη Σούλτη.
